آنچه باید درباره روش های تصمیم گیری بدانیم

در این مقاله قرار است درباره روش های تصمیم گیری صحبت کنیم. در برخی موارد شرایط مدیریتی به شکلی است که تصمیم گیری کار ساده‌ای نیست. در این موارد باید با مد نظر قرار دادن عوامل گوناگون، تصمیم دقیقی گرفت. در ادامه سعی می‌کنیم اطلاعات کاملی درباره شیوه‌های تصمیم گیری ارائه کنیم.

مقدمه ای درباره روش های تصمیم گیری

به گفته دکتر میثم شکری ساز روش‌ های تصمیم‌گیری شامل مجموعه‌ای از فرآیندها، ابزارها و شیوه نامه‌هایی هستند که در فرآیند تصمیم ‌گیری به کار گرفته می‌شوند. این روش‌ها می‌توانند به صورت کمکی و همچنین به صورت ساختاری و منظم برای انجام تصمیم ‌گیری‌های مهم استفاده شوند.

شاخص های تصمیم گیری چیست؟

از دیدگاه دکتر میثم شکری ساز شاخص های تصمیم‌ گیری نشان‌ دهنده معیارها و متغیرهایی هستند که در فرآیند تصمیم ‌گیری برای ارزیابی و تحلیل گزینه‌ها استفاده می‌شوند.

برخی از شاخص های تصمیم‌ گیری عبارتند از:

• هزینه: یکی از مهمترین شاخص‌ها در فرایند تصمیم گیری، شاخص هزینه است. شاخص هزینه نشان می‌دهد که انتخاب و اجرای هر گزینه چقدر هزینه در پی دارد. این شاخص می‌تواند شامل هزینه اولیه، هزینه تعمیر و نگهداری، هزینه عملیاتی و هزینه سرمایه ‌گذاری باشد.
• بازده: این شاخص میزان بازدهی هر گزینه را نشان می‌دهد. عموما در این شاخص پارامترهایی مانند سود و زیان، درآمد، رضایت مشتری و عواملی از این دست مد نظر قرار می‌گیرد.
• ریسک: شاخص ریسک نشان می‌دهد که اجرای هر گزینه چه مقدار ریسک را با خود به همراه دارد. این شاخص می‌تواند شامل احتمال رخداد ریسک، تاثیر ریسک و سایر عوامل مرتبط با پایداری پروژه باشد.
• کیفیت: همانطور که از نامش مشخص است، شاخص کیفیت نشان دهنده کیفیت عملکرد و نتیجه هر تصمیم است. به گفته دکتر میثم شکری ساز این شاخص معمولاً در مورد عوامل مرتبط با کیفیت محصول، خدمات، فرآیندها و سایر عوامل مشابه استفاده می‌شود.
• زمان: یکی دیگر از مهمترین شاخص های تصمیم‌ گیری، شاخص زمان است. این شاخص نشان می‌دهد که اجرای هر گزینه چقدر زمان می‌برد. این شاخص معمولاً در مورد زمان اجرای پروژه، زمان تحویل کالا یا خدمات، زمان تولید و سایر عوامل مرتبط با زمان صحبت می‌کند.

این شاخص‌ها فقط بخشی از شاخص‌ های تصمیم ‌گیری هستند. به منظور تصمیم گیری در هر حوزه شما باید شاخص‌های مناسب و دقیقی را مد نظر قرار دهید. همچنین، معیارها و شاخص‌هایی که به منظور تصمیم گیری مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید بر اساس نیازهای پروژه تعریف شوند.

انواع روش های تصمیم گیری

دکتر میثم شکری ساز بر این باور است که روش‌ها و مدل‌های تصمیم‌ گیری دارای انواع مختلفی هستند و بسته به نوع مسئله و شرایط مورد نظر، به کار گرفته می‌شوند. در ادامه توضیحات مختصری درباره مهمترین انواع روش های تصمیم گیری ارائه خواهیم کرد.

روش تصمیم گیری منطقی

یکی از روش های تصمیم گیری، روش تصمیم گیری منطقی است. زمانی که باید یک تصمیم پیچیده و سخت بگیرید و از طرفی برای تحقیق، تفکر و مشورت زمان کافی دارید، می‌توانید از این روش استفاده کنید. این روش بر مبنای اصول منطقی استوار است و به صورت سیستماتیک و منطقی به تحلیل و ارزیابی گزینه‌ها می‌پردازد.

در مدل تصمیم گیری منطقی، ابتدا مسئله و هدف مورد نظر به طور دقیق تعریف می‌شود. سپس گزینه‌ها، معیارها و شاخص‌های مورد نظر برای ارزیابی گزینه‌ها تعریف می‌گردند. در این مدل، معیارها و شاخص‌ها باید قابل اندازه گیری و ارزشیابی باشند. در مرحله بعدی، به هر گزینه، یک ارزش خاص نسبت داده می شود که معمولاً با استفاده از روش‌های ریاضی مانند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) یا تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) صورت می‌گیرد. در نهایت، گزینه‌ای که بیشترین ارزش را دارد، به عنوان تصمیم نهایی انتخاب می‌شود.

از جمله‌ی مهمترین مزایای مدل تصمیم گیری منطقی می‌توان به ساختارمند و منطقی بودن آن، قابلیت تعامل با مسائل پیچیده و با گزینه‌های زیاد و قابلیت استفاده در مسائل چند پارامتری و تصمیم‌های چندگانه اشاره کرد. با این وجود، پیچیدگی و زمان‌بر بودن این روش در مسائل پیچیده، نیاز داشتن به داده‌های دقیق و قابل اعتماد به منظور ارزیابی گزینه‌ها و وجود فرضیات و سازوکارهای ریاضی که ممکن است با واقعیت‌ها مطابقت نداشته باشند؛ از جمله‌ی مهمترین معایب تصمیم گیری منطقی به حساب می‌آیند.

مدل تصمیم گیری منطقی محدود

این روش تصمیم گیری که با نام‌های عقلانیت محدود و مدل تصمیم گیری رضایت بخش هم شناخته می‌شود، طبق نظر دکتر میثم شکری ساز  یکی از روش های تصمیم گیری است که در مواردی که زمان یا اطلاعات کافی برای حل یک مسئله وجود ندارد، به کار گرفته می‌شود. در این موارد، شخص تصمیم گیرنده به جای اینکه به دنبال بهترین گزینه باشد، سعی می‌کنید گزینه‌ای را انتخاب کند که به اندازه کافی خوب باشد.

مدل تصمیم گیری Vroom-Yetton

یکی دیگر از روش های تصمیم گیری، مدل تصمیم گیری Vroom-Yetton است. مطابق با این روش، هیچ فرایند خاص و ایده آلی به منظور تصمیم گیری وجود ندارد. در مدل تصمیم گیری Vroom-Yetton، مدیر مجموعه پرسش‌هایی را مطرح می‌کند و بر اساس پاسخ‌هایی که به هر سوال داده شده، سبک مناسب تصمیم گیری مشخص می‌شود. این پرسش‌ها شامل مواردی مانند اهمیت تصمیم، اطلاعات موجود، قابلیت‌های کارکنان و قابلیت تاثیرگذاری آن‌ها در تصمیم گیری است. مزیت اصلی این مدل، افزایش مشارکت کارکنان در فرآیند تصمیم گیری و بهبود اجرای تصمیم‌های سازمانی است. با انتخاب سبک مناسب تصمیم گیری، مدیران می توانند به بهبود روابط کارکنان، افزایش رضایت شغلی و بهبود عملکرد سازمان کمک کنند.

روش تصمیم گیری بصری

گاهی اوقات تصمیم گیری بر اساس یکسری شواهد و همچنین غریزه انجام می‌شود. اصولا در مواقعی که نیاز به تصمیم گیری فوری داریم، این روش کاربرد دارد. در مواردی که شخص تصمیم گیرنده موقعیت‌های مشابهی را تجربه کرده است، بر اساس شواهد و غریزه به یک تصمیم فوری می‌رسد که می‌تواند تصمیم درستی هم باشد.

این مطلب ادامه دارد…