به گفته دکتر میثم شکری ساز نارسیسیسم به عنوان یک الگوی شخصیتی مورد مطالعه قرار گرفته است و در جوامع مدرن، به عنوان یکی از اختلالات شخصیتی مهم شناخته می شود. خودشیفتگی در روانشناسی به عنوان یک الگوی رفتاری تشخیص داده می شود که با توجه بیش از حد به خود، نیاز به تحسین و توجه مداوم از دیگران به همراه است. افراد مبتلا به این الگوی رفتاری نارسیسیستی معمولا به دنبال تأکید بر ویژگی ها و ارتباطات شخصی خود هستند. این افراد ممکن است در درک و توجه به نیاز ها و احساسات دیگران مشکل داشته باشند.
در این مقاله، قصد داریم به تفسیر علائم نارسیسیسم، علل ظهور و تأثیرات آن بر فرد و جامعه پرداخته و در نهایت به راهکارها و راهبردهای مدیریت و درمان این اختلال اشاره کنیم.
نارسیسیسم چیست؟
از زبان دکتر میثم شکری ساز نارسیسیسم یا خودشیفتگی، یک الگوی شخصیتی است که به توجه بیش از حد به خود، کم تحملی نسبت به نیاز ها و احساسات دیگران و میل به تحسین مداوم از سوی دیگران اشاره دارد. اصطلاح “نارسیسیسم” از اسطوره یونانی نارسیس گرفته شده است که به جوانی زیبا و مغرور اشاره دارد که عاشق تصویر خود در آب شده و آنقدر به آب می نگرد و محو خود شده که در آخر در آب غرق می شود.
خودشیفتگی در میان تمام افراد به میزان های مختلفی وجود دارد. تفاوت بین یک ویژگی طبیعی و یک آشفتگی شخصیتی به میزان و شدت آن وابسته است. وقتی خودشیفتگی به طور شدید و به شکل آشفتگی شخصیتی ظاهر شود، این شرایط به عنوان شخصیت خودشیفته یا NPD شناخته می شود.
علل اختلال نارسیسیسم
اختلال نارسیسیسم یا خودشیفتگی یک پدیده پیچیده است و علل آن متعدد و متنوع هستند. تاکنون، تحقیقات روانشناسی و علوم مرتبط به خودشیفتگی بسیار پیچیده بوده و هنوز تماما درک نشده است. اما برخی از عوامل و فرایند های مرتبط با ایجاد این اختلال عبارتند از:
- عوامل ژنتیک: بر باور دکتر میثم شکری ساز برخی پژوهش ها نشان داده که عوامل ژنتیک می توانند نقشی در شکل گیری و توسعه این اختلال داشته باشند. اگر یک فرد اقوام نزدیکی با این ویژگی داشته باشد، احتمال ابتلا به خودشیفتگی در این فرد افزایش می یابد.
- تجربیات کودکی: تجربیات کودکی، به خصوص در محیط خانواده و روابط با والدین، می تواند بر تشکیل این اختلال تأثیر گذار باشد. مثلا فرزندانی که به طور مداوم توسط والدین خود مورد توجه یا تحسین قرار نگرفته اند، ممکن است باعث تقویت ویژگی های نارسیستی در آن ها شود.
- اضطراب های روانی: برخی از افراد ممکن است به دلیل تجربه اضطراب های روانی، به عنوان یک مکانیسم دفاعی، به خودشیفتگی پناه ببرند. این می تواند به عنوان یک راه برای مقابله با احساسات نا امنی و ترس از رد شدن در جامعه عمل کند.
- فرهنگ و محیط فرهنگی: به اعتقاد دکتر میثم شکری ساز برخی از فرهنگ ها ممکن است ارزش ها و الگو هایی را ترویج کنند که افراد را به خودشیفتگی تشویق می کند. این مسائل می توانند در تربیت و تشکیل شخصیت افراد تأثیرگذار باشند.
ترکیب این عوامل و سایر عوامل ممکن است به ایجاد این اختلال منجر شود. باید توجه داشت که هر فرد ممکن است دارای ترکیب متفاوتی از عوامل باشد.
علل اختلال خودشیفتگی
علائم زن و مردان نارسیست
علائم نارسیسیسم می توانند در رفتار و نحوه تعامل فرد با دیگران ظاهر شوند. البته مهم است بدانید که داشتن یک یا چند ویژگی از خودشیفتگی به معنای داشتن این اختلال نیست؛ این ویژگی ها باید به شدت و به گونه ای باشند که بر روی زندگی فرد و ارتباطات او تأثیر بگذارند. برخی از علائم مرد و زن نارسیست عبارتند از:
- تصور بالا از خود: طبق نظر دکتر میثم شکری ساز افراد نارسیستی معتقدند که فوق العاده و منحصر به فرد هستند و به شدت به باور های خود درباره برتری و استثنائی بودن خود اعتقاد دارند.
- نیاز به تحسین مداوم: این افراد به صورت مداوم به تحسین و تعریف از سوی دیگران نیاز دارند و اگر این نیاز برآورده نشود، ممکن است به شدت احساس ناراحتی کنند.
- استفاده از دیگران: نارسیست ها ممکن است دیگران را برای دستیابی به اهداف شخصی یا تحقیر به کار ببرند.
- عدم توانایی در همدلی: این افراد ممکن است به عدم توانایی در درک و احساسات دیگران دچار باشند و به همین دلیل، توانایی همدلی نداشته باشند.
- تحمل نکردن انتقاد: نارسیست ها به شدت به انتقاد حساس هستند و ممکن است با واکنش های منفی به آن پاسخ دهند.
- ظاهر نمایی: این افراد ممکن است تلاش کنند تا تصویری از خود به عنوان فردی بی نقص، قدرتمند و جذاب ایجاد کنند.
تشخیص اختلال و علائم نارسیسیسم باید توسط یک روانشناس و یا روانپزشک حرفه ای و بر اساس معیار های مشخصی صورت بپذیرد.
عوارض خودشیفتگی
خودشیفتگی یا نارسیسیسم به عنوان یک ویژگی شخصیتی طبیعی می تواند در برخی موارد مفید و مثبت باشد. اما وقتی که این ویژگی به شدت و به شکل اختلال شخصیتی خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder – NPD) بروز کند، ممکن است باعث عوارض و مشکلات متعددی شود. برخی از عوارض خودشیفتگی شدید شامل موارد زیر می شوند:
- مشکلات در ارتباطات: طبق صحبت های دکتر میثم شکری ساز افراد خودشیفته شاید در برقراری و حفظ ارتباطات با دیگران مشکل داشته باشند. عدم توانایی در همدلی و توجه به نیاز ها و احساسات دیگران می تواند به اختلال در روابط افراد منجر شود.
- مشکلات در محیط کار: افراد خودشیفته ممکن است به دلیل تمرکز زیاد بر خود و نبود توانایی در کار گروهی، در محیط کار مشکلاتی داشته باشند. این ممکن است باعث کاهش همکاری و ایجاد تنش در تیم کاری شود.
- مشکلات در روابط عاطفی: افراد خودشیفته به دلیل عدم توانایی در ابراز همدلی و توجه به نیاز های شریک زندگی، مشکلات عاطفی و زناشویی دارند.
- عدم مدیریت صحیح استرس: افراد خودشیفته ممکن است در مواجهه با نقد ها یا شرایط استرس زا، نتوانند به درستی با این وضعیت مواجه شده و واکنش مناسبی نشان ندهند. این ناتوانی در مدیریت استرس می تواند منجر به مشکلات روانی و افزایش فشار های ذهنی شود.
- احساس تنهایی: افراد خودشیفته به دلیل رفتار های متمایز و عدم توانایی در برقراری ارتباطات مثبت، ممکن است به انزوا و اجتناب از جوامع اجتماعی بپردازند و این موضوع به تنهایی و افزایش احساس تنهایی منجر شود.
- مشکلات روانی: در برخی موارد، خودشیفتگی شدید ممکن است با مشکلات روانی همراه باشد. این ممکن است شامل افسردگی، اضطراب یا سایر اختلالات روانی باشد.
این مطلب ادامه دارد…