جدیدترین تکنیک های روانشناسی در برخورد با انتقاد

به گفته دکتر میثم شکری ساز برخورد با انتقاد اگر محترمانه و سازنده صورت بگیرد هم سبب بهبود روابط می شود و هم می تواند سبب تغییر سبک رفتار شخص مقابل شود. حال سوال اینجاست که منظور از انتقاد محترمانه چیست؟ چطور می توان از انتقاد بهترین تعبیر را داشت؟

برخورد با انتقاد در یک نگاه

از دید دکتر میثم شکری ساز انتقادپذیری در روانشناسی، تعاریف مختلفی دارد اما به طور کلی این کلمه به معنی ارائه یک سری نظرات معتبر در راستای کار دیگران است. هدف اصلی انتقاد نیز بهبود بهره وری چه در امور کاری و چه در مسیر زندگی شخص خواهد بود. بنابراین انتقاد نباید صرفا به معنی ایراد گرفتن باشد. انتقاد غیرمنصفانه دقیقاً همان ایراد گرفتن و یا تخریب شخصیت فرد مقابل است.

اولین گام در برخورد با انتقاد، این است که واکنشمان را کنترل کنیم. پاسخ ما به انتقاد باید بر اساس بلوغ و سطح حرفه ای بودنمان صورت بگیرد. بنابراین با اخم کردن و یا حالت چهره نامناسب نباید ظاهر شویم. وقتی از شما انتقاد شد بهتر است نفس عمیقی بکشید و مکث کنید. این روش در نهایت سبب می شود تا بتوانید زبان بدن و حالت چهره خود را بهتر کنترل نمایید. در محیط کار نباید، انتقاد را خصومت شخصی در نظر گرفت. به هر حال اگر حرفی زده می شود به منظور بهبود روند کاری است. هر شخص باید نسبت به وظایف خود آگاهی کامل داشته باشد.

نقد می بایست پردازش شود. در واقع باید تلاش صورت بگیرد تا بهانه گیری و حالت تدافعی به حداقل برسد. هرچه بتوانید بررسی دقیق تری نسبت به علت انتقاد داشته باشید، قطعا بیشتر نتیجه می گیرید. هر کس باید به خودش لطف کند. به هر حال اگر انتقادی صورت می گیرد می تواند دریچه ای برای یادگیری بهتر شما باشد و یک حرکت رو به جلو محسوب می شود. گاه انتقاد غیر منتظرانه است و این موضوع سبب می شود تا شخص نیاز به زمان بیشتری برای پردازش آن داشته باشد.

احترام گذاشتن بهترین روش برخورد با انتقاد

به اعتقاد دکتر میثم شکری ساز یکی از بهترین روش های برخورد با انتقاد، احترام گذاشتن است. بگذارید یک مثال برای شما بزنیم. فرض کنید شخصی از کار، رفتار و … شما انتقاد می کند. حال شما یا این انتقاد را قبول دارید و یا ندارید. اگر قبول داشته باشید که از آن درس می گیرید و این موضوع سبب می شود تا رویه زندگی خود را بهبود دهید. اگر قبول نداشته باشید و از رفتار و تصمیم خود اطمینان دارید که همان رویه خود را ادامه می دهید. بنابراین اولین رفتار در مقابل انتقاد، احترام به شخص منتقد است. معمولاً انتقادها فرصتی برای رشد محسوب می شوند. هرچه بازخورد شما مثبت تر باشد در نهایت سبب تقویت بیشتر خودتان می شود.

واکنش مناسب و صحیح در برابر انتقاد اصلاً آسان نیست. فرض کنید همسر شما اضافه وزن دارد و مشغول خوردن مقدار زیادی سیب زمینی سرخ کرده است. حال اگر به او بگویید که کمتر بخورد ناراحت می شود و ممکن است جر و بحثی صورت بگیرد. اینجاست که با خود می گویید آیا من انتقاد غیر منصفانه ای داشتم؟ من فقط به فکر سلامتی او بودم! حقیقت این است که هیچکس دوست ندارد، شخص دیگری نقاط ضعفش را بداند و احساس حقارت می کند. بنابراین هم نقد کردن باید راه و روش درستی داشته باشد و هم انتقاد شونده باید نحوه برخورد صحیح را بداند.

انتقادپذیری در روانشناسی

بر باور دکتر میثم شکری ساز برای اینکه برخورد با انتقاد را به خوبی درک کنیم می بایست نگاه روانشناسی به این موضوع داشته باشیم. انتقاد نوعی واکنش کلامی است که معمولاً کسی علاقه ای به روبرو شدن با آن ندارد. حال انتقادپذیری یعنی روشی منطقی و صحیح برای مواجه با این رفتار دوست نداشتنی! در واقع هدف اصلی این است که روابط بین انتقاد کننده و انتقاد شونده بهبود یابد. انتقادپذیری از دید یک روانشناس یعنی شما بتوانید نوع و سطح انتقاد را درجه بندی کنید. انتقادی که شما را بسیار عصبانی می کند بهترین گزینه برای گسترش توانایی شما خواهد بود. گاه انتقاد از سوی شخصی خواهد بود که از او متنفر هستید. گاه ممکن است انتقاد بسیار غیر منصفانه صورت بگیرد.

برای اینکه انتقاد پذیری را یاد بگیرید و برخورد با انتقاد برایتان اثرگذار باشد بهتر است در ابتدا انتقاد سازنده از تخریب گرانه را به درستی تشخیص دهید. یعنی بررسی کنید که ایا انتقاد صورت گرفته واقعیت دارد یا خیر؟ در واقع باید اطمینان حاصل کنید که شخص مقابل قصد دارد به رشد شما کمک نماید و یا می خواهد اعتبار و عزت نفستان را تخریب کند.

هر شخص باید قضاوت منصفانه ای نسبت به خودش داشته باشد. البته این کار بسیار دشوار است. می بایست رفتار و طرز فکر خودتان را در موقعیت خاصی که سبب انتقاد شخص مقابل شده بررسی کنید. در صورتی که این بررسی نتیجه درستی به همراه داشته باشد قطعاً برخورد با آن آسان تر خواهد بود. البته انتقاد غیرمنصفانه معمولاً حالت تدافعی بیشتری به همراه خواهد داشت.

چطور انتقاد پذیر باشیم؟

به منظور برخورد با انتقاد یک سری روش های جالب و البته کاربردی وجود دارند که کمک می کنند تا بتوانید وضعیت را بهتر کنید.

•     خوش گوش کنید: از نظر دکتر میثم شکری ساز بهترین روش مقابله با انتقاد، گوش دادن با صبر و تحمل بالا است. هرگونه واکنش اولیه می بایست حذف شود. در ابتدا کاملاً به موضوع انتقاد گوش کنید، تا متوجه شوید که دقیقاً داستان چیست و به اصطلاح کدام قسمت موضوع سبب بروز این انتقاد شده است. هرگز خوب گوش کردن به معنی تسلیم شدن نیست بنابراین صبور باشید.
•     شناخت حالت تدافعی: هر شخص در ابتدا باید آستانه تحمل خود را بشناسد. فرض را بر این بگذارید که این انتقاد سازنده است و قرار است به بهبود زندگی شما کمک کند بنابراین چه خوب است حالت تدافعی نسبت به این موضوع نداشته باشید. تله های روانی سبب می شوند که شما پس از شنیدن اولین جمله منتقدانه وارد مکانیزم های دفاعی شوید. این رویکرد در نهایت می تواند ذهنتان را درگیر کند.
•     مسائل مبهم را شفاف سازی کنید: در صورتی که انتقاد مبهم است و هنوز نمی دانید که بابت چه چیزی مورد انتقاد قرار گرفته اید، از شخص منتقد کننده بخواهید تا بیشتر برای شما توضیح دهد. البته نباید مثل یک وکیل رفتار کنید و طرح پرسش های بسیار نباید باعث شود که از موضوع خارج شوید.

•     توهین کردن ممنوع: اگر می بینید که انتقاد محترمانه عنوان شده است هرگز نباید بگذارید کلامتان به سمت توهین برود. از کوره در رفتن بدترین الگوی رفتاری در برخورد با انتقاد محسوب می شود.

با تعصب رفتار نکنید!

برخورد با انتقاد نباید با تعصب همراه باشد. حقیقت این است که تعصب زیاد شاید در ابتدا سبب احساس عزت نفس و غرور و حتی قدرت در شما شود، اما به طور کلی نباید این رویه را در پیش بگیرید. تعصب از مسائل بسیار مهم در اصول انتقادپذیری در روانشناسی محسوب می شود. کسانی که تعصب بیجا نسبت به رفتار نادرست خود دارند در نهایت نمی توانند پیشرفت کنند و ممکن است فرصت های رشد را از خود بگیرند. بهتر است نشانه های تعصب را از خودتان دور کنید.

پذیرفتن اشتباه مهمترین روش برخورد با انتقاد محسوب می شود. به هر حال اگر تشخیص به این است که اشتباهی از سوی شما رخ داده است بهتر است آن را بپذیرید و فکری به حال آن نمایید.

شاید انتقاد محترمانه از سوی کمتر کسی دیده شود اما به هر حال می توان جنبه های مثبت آن را پیدا کرد و اقدام به رشد همان داشت. انعطاف پذیری در موقعیت های مختلف، می تواند قدرت زیادی در شخص ایجاد کند. بهتر است روی اعتماد به نفس خود کار کنید. یعنی با لحنی خوش، قبول کنید که اشتباه کرده اید و خودتان را برای اصلاح اشتباه، ریلکس و توانمند نشان دهید.

جمع بندی

برخورد با انتقاد در سنین جوانی کار سختی است. جوانان معمولاً ظرفیت شنیدن نکات منفی در مورد خودشان را ندارند. این موضوع سبب می شود پرخاشگر شوند و یا حتی ارتباط خود را با شما قطع کنند. چه خوب است برخورد با انتقاد به شکلی دنبال شود که افراد بتوانند همه جوانب را در نظر بگیرند. مثلاً اگر واقعا اطمینان دارید که انتقاد صورت گرفته منصفانه نیست با ارامش توضیح دهید که شخص مورد نظر اشتباه می کند. این روش کمک می کند تا خودتان را ثابت کنید. البته هر شخص باید یک سری اصول مهم را جدی بگیرد. مثلاً کسانی که فکر می کنند نمی توانند کنترل خوبی بر روی اعصاب خود داشته باشند بهتر است سکوت کردن را انتخاب نمایند. در دنیای امروز، انتقاد وارد همه بخش ها به خصوص بخش کاری شده است و کسانی که ظرفیت شنیدن حقایق را ندارند در این زمینه موفق نخواهند شد.

انتقادپذیری در روانشناسی یعنی توانمندی های شما می بایست مشخص شود و این موضوع در نهایت سبب می شود تا ارزش و اعتبار خوبی کسب کنید.